- Nederland.TVJongeren.TVNederland.TVSpelletjes.TV
- Amusement.TVKennis.TVNieuws.TVSporten.TV
- Beurs.TVKinderen.TVOndernemen.TVTalentenjacht.TV
- Cultuur.TVKook.TVOnrecht.TVVaartuig.TV
- Formule1.TVLachen.TVOranje.TVVerkiezing.TV
- Gamen.TVMensen.TVPolitiek.TVVoertuig.TV
- Geloof.TVMode.TVReis.TVVoetbal.TV
- Gezondheid.TVMuziek.TVSerie.TVWeer.TV
- Informatief.TVNatuur.TVSpeelfilm.TVWoon.TV
Vroege vogels - Alle afleveringen
Menno Bentveld bezoekt Almere, de nieuwste en misschien ook wel de meest groene stad van Nederland. Tussen de jonge bomen, die hier nog maar vijftg jaar staan, zijn de bever, otter en boommarter vaste stadsbewoners. Menno gaat met het team op zoek naar een van de grootste vogels van ons land: de knobbelzwaan, een zeer indrukwekkende verschijning. De zeearend profiteert hier van de ontoegankelijke moerassen aan de rand van de stad en de zeer zeldzame witoogeend duikt op in het Kromslootpark.
Menno Bentveld trotseert met het team de oeverlanden van het Hollands Diep, een brede getijrivier op de grens van Noord-Brabant en Zuid-Holland. Er wordt gevaren naar de Sassenplaat, waar vogels nesten bouwen van restafval. Op de Zeehondenplaat wordt er gezocht naar bevers en door openingen in de dijk groeien hier zeldzame zoetwatergetijplanten. De bijzondere dijken die het land beschermen worden vaak druk bewoond door hommels en bijen.
Zoals de naam al doet vermoeden, liepen in het Gelderse Wolfheze vroeger veel wolven rond. En opnieuw heeft het dier dit gebied gevonden. Hoe gaat het nu met de wolf en met al het andere wild dat dit gebied rijk is? Ook duikt Vroege Vogels in het verleden. Zo blijkt dat de eeuwenoude wodanseiken in Wolfheze bijzonder populair waren bij de 19e-eeuwse schilders, nu nog steeds terug te vinden in het museum. Op de naastgelegen heide start de zoektocht naar adders, die er net iets anders uitzien dan de meeste adders in Nederland, maar zeker net zo giftig zijn.
Een prachtige zeearend verrast het filmteam op de Groningse stuwwallen. Ondanks dat de wallen niet heel hoog zijn, vallen deze restanten uit de ijstijd in de streek Oldambt toch op. Tussen de uitgestrekte landbouwgronden op de Dollardpolders liggen verschillende natuurgebieden. In die natte graslanden springen greppelsprinkhanen en zit de bijzondere wespspin te wachten op haar prooi. Vroeg in de ochtend zoeken een paar reeën hier hun ontbijt en in de plassen duiken krakeenden en rietgorzen op.
Menno Bentveld ervaart hoe het is om in een bos te lopen dat van niemand is. De Utrechtse Heuvelrug is een enorm bosgebied, waar elk bos zijn eigen verhaal heeft. In Breeveen is een bos volledig omvergeblazen door een valwind. Dit zorgt voor een bijzonder landschap met een explosie aan kevers en heel veel verschillende soorten mieren. Die mieren trekken weer spechten aan. Het team loopt mee met een herder en zijn schaapskudde, die juist voorkomt dat er nieuw bos ontstaat. Menno ziet boomklevers, boompiepers, en hoopt op een glimp van de das, die zich diep in het bos verschuilt.
Tien jaar terug nog de hoogste dijk van Nederland, nu het nieuwste duingebied van ons land: de Hondsbossche Zeewering. Door anders te maaien is de oude dijk nu een prachtplek voor graslandvlinders. De oude achterliggende polder is een walhalla voor brakke flora én talloze steltlopers en kustvogels. Tot voor kort waren op de eilandjes achter de duinen nog duizenden grote sterns aan het broeden. Deze broedkolonie is door de vogelgriep nagenoeg verdwenen. Kluten, visdieven, plevieren en toch een enkele grote stern zijn hier nog wel vaak te vinden.
In de West-Kempen met de vele landgoederen en pimpelpaarse heide zoekt Menno Bentvelt tijdens de schemer naar groot wild en de verborgen nachtzwaluw. In de beken, die nooit zijn rechtgetrokken, leeft de mysterieuze beekprik en de grootste populatie drijvende waterweegbree ter wereld. Menno ziet hoe op de landgoederen het bos wordt aangepakt om de natuurwaarde te versterken en tegelijkertijd de cultuurhistorie te behouden.
Midden in het Markermeer ligt een klein maar bijzonder natuurgebied: het Trintelzand. Dit eilandencomplex bestaat pas een paar jaar, maar er broeden al talloze vogels en het kleurt er paars en geel van de bloemen. Dit is verboden gebied voor de mens, maar het Vroege Vogels-team mag mee met de onderzoekers die nauwkeurig bijhouden hoe het gaat met dit gloednieuwe natuurgebied. Het is een ware kraamkamer voor vissen, waar zwartkopmeeuwen en de bijzondere dwergsterns van profiteren. Ondertussen worden de zwermende dansmuggen fel bejaagd door gele kwikstaarten.
Vanaf de Havelterberg kijk je uit over een bijzonder landschap. Daar waar tijdens De Tweede Wereldoorlog duizenden bommen vielen, bloeien nu ontelbaar veel orchideeën. We zijn in het Holtingerveld, een natuurgebied gevormd door ijstijd en oorlog. Op oude startbanen vliegen nu vlinders en hommels rond. Leeuweriken, boompiepers en talloze libellen profiteren van dit prachtige natuurgebied. Menno Bentveld gaat op zoek naar de grootste waterroofkever van Nederland, een zeldzaamheid die alleen hier te vinden is. Zal het hem lukken?
Het is een onverwachte, groene enclave in het Rotterdamse havengebied: Landtong Rozenburg. Dit langgerekte stuk natuur is spontaan ontstaan bovenop de door de mens gemaakte gronddepots. Op dit kleine stukje groen ziet Menno de populierwespvlinder, orchideeën en honderden nesten van de oeverzwaluw. Ondertussen varen gigantische olietankers achter de grazende hooglanders en zoemende bijen langs. Doordat het zoute water hier nog tientallen kilometers het land in treedt, vinden we hier allerlei bijzondere vissen en planten.
Kletsnatte moerasbossen en graslanden; de natuur in de Weerter Kempen, dicht bij de Belgische grens, heeft een grote aantrekkingskracht op bevers en boomkikkers. Ook trekken wilde zwijnen hier ons land binnen. Menno Bentveld baant zich een weg door een ondergelopen bos, op zoek naar een bijzondere plant: de slangenwortel. Zal hij deze vinden? De prachtige zang van de wielewaal is te horen, maar zullen we deze goed verborgen vogel ook zien?
Op de grens van Drenthe en Overijssel meandert rivier de Reest tussen bloeiende hooilanden, authentieke boerderijen en graanakkers met blauwe korenbloemen. Hier vind je een kleinschalig landschap met typische soorten, zoals het moerasviooltje en de daarbij horende zilveren maanvlinder. Ook barst het er van de ooievaars, ooit bijna uitgestorven, maar nu niet meer weg te denken uit het Reestdal. Waar tot voor kort intensieve landbouwgrond was, leven nu grauwe klauwieren en de roodborsttapuiten op de natte heide.
Waar vroeger een hevige strijd woedde tijdens de Tachtigjarige Oorlog, bloeien nu de meest prachtige orchideeën en klavers en dat heeft alles met elkaar te maken. We zijn bij de Staats-Spaanse Linies, in Zeeuws-Vlaanderen. Toen hoorde je strijdkreten en bommen, tegenwoordig klinkt het oorverdovende concert van de boomkikker. Deze soort was bijna uitgestorven, maar heeft zich dankzij de verbindingen van de linies kunnen uitbreiden tot de grootste populatie van Nederland. Zandbijen zitten in de warme, zuidelijke hellingen van de linies, en ook zomertortels en steltkluten profiteren van dit groene historische landschap.
Alles draait om water in het beekdal van de Lende, of zoals de Friezen zeggen: de Linde. Deze beek meandert langs mystieke moerasbossen, bloeiende hooilanden en het laagveenmoeras: de Rottige Meente. We zien bijzondere planten, zoals het zeer zeldzame plant blaasjeskruid. Tussen de uitgestrekte rietkragen duiken behendige baardmannetjes op. We zijn getuige van het uitsluipen van een libellenlarve. En Menno ontdekt hoe veelzijdig de gewone paardenbloem is.
Ontwakend tussen zingende nachtegalen en slapend tussen kwakende rugstreeppadden: in het Noordhollands Duinreservaat barst het van de geluiden. Door het stuivende zand groeit hier het zeldzame zandviooltje en kruipen er bijzondere loopkevers rond. Toch zijn er genoeg uitdagingen voor dit waterwingebied, zoals stikstof en klimaatverandering. Ook gaat het niet goed met de konijnen hier, die cruciaal zijn voor de duinnatuur. Menno helpt daarom met het uitzetten van een aantal nieuwe bewoners.
Het is dé plek voor de wilde kievitsbloem, de hooilandjes van het Zwarte Water. Met miljoenen tegelijk bloeien ze langs het riviertje dat van Zwolle naar het Zwarte Meer stroomt. Met de kerktoren van Hasselt in het zicht vaart het Vroege Vogels-team door dit riviertje waar kiekendieven, hommelkoninginnen en de zeearend zich laten zien. Ze duiken het riet in waar rietzangers, snorren, blauwborsten en kleine karekieten laten zich horen en ze worden verrast door een vliegende roerdomp.
Dwars door Drenthe loopt de Hondsrug, een lange zandrug die tijdens de ijstijden is ontstaan. Nu wisselen bossen en oude zandverstuivingen elkaar hier af. In de naaldbossen barst het van de koepelnesten, waar kale bosmieren hun kroost grootbrengen. Deze mieren zijn voedsel voor de zwarte specht. We hebben geluk, want de schuwe vogel laat zich zien. Tussen de hunebedden warmen de zandhagedissen zich op in het zonnetje. En ook is er weer een kijkje in de nesten van Beleef de Lente.
De hellingbossen van Zuid-Limburg zijn misschien wel op hun mooist in het voorjaar. In de bossen schuilen wilde katten, vuursalamanders en gele anemonen. Natuurfilmer Roel heeft een bijzondere ontmoeting met de uiterst zeldzame waterspreeuw. De nog kale bomen geven kans aan een deken van voorjaarsbloeiers en de bronnen en beken bruisen van het leven. Het zijn de beken die de heuvels uit het Limburgs plateau hebben gesleten en het is de mens die met zijn hakhoutbeheer de hellingbossen vorm heeft gegeven.
Gracieus stappen de kraanvogels door het landschap. Het team is in het Fochteloërveen, een bijzonder natuurgebied waar deze statige vogels broeden en rust vinden. Het is een van de weinige plekken in Nederland waar nog levend hoogveen voorkomt. Gewapend met waadpak ploetert Menno Bentveld door het bijna onbegaanbare gebied, op zoek naar de veenmossen die deze plek uniek maken. Verder laten wilde zwanen zich zien, en struikelen we bijna over de adders.
Een van de nieuwste bewoners van het Dinkelland is de rode wouw. Gewapend met verrekijker speurt het team langs de hemel naar deze zeldzame, grote roofvogel. Menno is in Twente, waar de oeroude Dinkel door een uitgestrekt landschap meandert. Wie geluk heeft kan langs de oevers de broedende ijsvogel en grote gele kwikstaart tegenkomen. In de natte bossen floreren slanke sleutelbloemen, bloeiende bosgeelsterren en bosanemonen. Ook de beek zelf zit vol leven: van beekschaatsenrijders tot vlokreeften.
Het team van Vroege Vogels is bij de grootste aalscholverkolonie van Nederland, bij de Westfriese Omringdijk. Vroeger hield deze dijk de voeten van de boeren in West-Friesland droog, maar door inpoldering en de Afsluitdijk verloor hij zijn functie. Nu verbindt deze dijk talloze kleine natuurgebiedjes, waar honderden wulpen overnachten, scholeksters opvetten en de grutto's zich verzamelen. Tussen de oude knotwilgen zet de natuurfilmer een tentje op in afwachting van de steenuilen. En we zien weer de laatste perikelen op de nesten van Beleef de Lente.
Menno Bentveld struint in de duinen van Goeree langs het strand waar van alles aanspoelt: van de zeeappel en de zeeklit, tot scheermesjes en krabben. Door de specifieke stromingen rond dit Zuid-Hollandse eiland wordt de kust hier steeds breder, waardoor er ruimte is voor duizenden steltlopers. Dit is ook een belangrijke plek waar glasaal, jonge paling, ons land binnenkomt via kieren in de Haringvlietdam. Het natuurfilmersteam laat zich verrassen door zowel bruine áls blauwe kiekendieven.
Het team van Vroege Vogels staat niet alleen in hun liefde voor natuur. Er verschijnen schitterende natuurfilms van Nederlandse bodem. Wat drijft de makers? Hoe gaan ze te werk? Wat is hun motivatie om soms dagenlang, in weer en wind, te wachten op dat ene shot? Om daarachter te komen reist Menno het hele land door om te zien wat hen drijft.
De koude wintermaanden zijn hét moment om bijzondere wintergasten te ontdekken, soorten die overwinteren in ons land. Daarom trok Vroege Vogels deze winter door het land. Van Brabant tot Schiermonnikoog zien we roofzuchtige klapeksters, rappe drieteenstrandlopers en sierlijke, kleine zwanen. De natuur bereidt zich voor op de lente. Er wordt geroepen, gebaltst en zelfs al gepaard.
Roeken in de oude stadsbomen en een slechtvalk op de hoge kerktoren: we zijn in Zutphen, een van de oudste steden van Nederland. Dankzij de IJssel groeide hier een nederzetting uit tot een belangrijk handelscentrum. In het oude centrum treden we in de voetsporen van de 18e eeuwse botanist David de Gorter en ontdekken welke planten hier zeker 200 jaar later nog te vinden zijn. We gaan op zoek naar de merel, een echte alleseter. En we zien hoe de roeken ware notenkrakers zijn, waar de kauwtjes slim van meeprofiteren.
De Kop van Schouwen: een van de zeldzame uitgestrekte duingebieden in Zeeland waar je je echt op een eiland waant. Hier krijgt het zand vrij baan waardoor de stranden eindeloos lijken. In de duinvalleien grazen Exmoorpony's én damherten, en we zijn er net op tijd voor de spectaculaire bronst. In het oude ringstation wordt al 60 jaar onderzoek gedaan naar trekkende roodborstjes, goudvinken en winterkoninkjes. In het water is van dichtbij te zien waarom zeewier zo belangrijk is voor zowel dieren in zee als op het strand.
Het bos van de dansende bomen, het Speulderbos, is een prachtig sprookjesachtig bos, met bijzondere paddenstoelen en korstmossen. Maar het is ook een van de belangrijkste bossen voor de wetenschap. Duizenden bomen worden onderzocht en gemeten. En vanuit een enorm hoge toren worden data uit het bos verzameld en met satellietbeelden vanuit de ruimte vergeleken. Ook de boommarters in dit bos worden nauwkeurig in de gaten gehouden door tientallen camera's, en dat levert heel veel beelden op, en niet alleen van de boommarter.
De Randmeerbossen in Flevoland zijn nog jong, maar dankzij de vruchtbare en kalkrijke zeeklei ontwikkelt de natuur zich hier in een razend tempo. Bomen schieten uit de grond en je ziet hier steeds meer nieuwe soorten verschijnen. We speuren naar de edelherten die een paar jaar geleden het Veluwemeer zijn overgezwommen en zien enorme zeearenden overvliegen. Het water van de randmeren is ook steeds schoner geworden en verwelkomt nu elk jaar duizenden overwinterende vogels. Ook komen hier paddenstoelen voor als de uiterst giftige groene knolamaniet en de kleine bovist, die je normaal alleen in duingebieden tegenkomt.
We zijn op het meest noordelijke puntje van het vasteland, de Groninger Waddenkust. Een prachtig kweldergebied waar kiekendieven slapen, zeekraal rood kleurt en talloze sterns en kluten hun jongen grootbrengen. Veel kustbroeders trekken nu weg naar het zuiden, terwijl ganzen, eenden en andere steltlopers uit het noorden hun plek innemen om hier te overwinteren. Tussen de windmolens en industrie door zien we gele kwikstaarten, boerenzwaluwen, grote zilverreigers en de zeldzame grauwe franjepoot.
Eén dag leven, en in die ene dag vervellen, paren, eitjes leggen en sterven. En dan ook nog eens gefilmd worden door het team van Vroege Vogels. Dat is het leven van duizenden eendagsvliegen aan de Nederrijn. Vroege Vogels is in de Blauwe Kamer, een dynamisch rivieroeverreservaat dat regelmatig overstroomt. Samen met de dynamiek van de rivier zorgen de koniks en de galloways voor bijzondere stroomdalflora. Lepelaars staan hier zij aan zij met grote zilverreigers en aalscholvers. En juist tijdens de draaidagen is de visarend al jagend aanwezig in dit prachtige natuurgebied.
De Mieden is een eeuwenoud Fries landschap van elzensingels en houtwallen, dat ervoor zorgt dat zeldzame planten, zoals de berijpte viltroos en kleinste egelskop, hier kunnen groeien. We zien watersnippen, ijsvogels, grote zilverreigers en snorren. Menno Bentveld staat voor het eerst oog in oog met de waterspitsmuis, een felle rover die onderwater jaagt naar zijn voedsel. Ook zien én horen we hoe de groene glazenmaker haar eieren afzet tussen de waterplanten.
Het is een groene ader die door Zuid-Limburg loopt: het Miljoenenlijntje. De spoorweg van bijna honderd jaar oud vormt een lange strook die natuurgebieden aan elkaar verbindt. Met zijn bielzen en stenen creëert hij een uniek leefgebied voor veel planten en dieren. Denk aan de rotskaardespin of de zwarte reuzenmier, die in Nederland alleen bij dit spoorlijntje te vinden zijn. Of de muurhooiwagen, die in de tunnels onder het spoor leeft. De kalkrijke bodem levert een rijk gebied met veel planten en insecten, de perfecte jachtgronden voor de grauwe klauwier.
Vroeger was het een tabaksplantage, maar nu is Plantage Willem III een prachtig, heuvelachtig natuurgebied waar galloways, koniks, damherten en konijnen grazen. Het is het zuidwestelijke puntje van de Utrechtse Heuvelrug, een landschap met bloemrijke graslanden, heide en smeltwaterdalen uit de ijstijden. In de ochtend horen en zien we spotvogels, roodborsttapuiten en de grauwe klauwier. Na een dag met sprinkhanen, zandhagedissen en prachtige flora zet het team zijn tent op bij een oude tabaksschuur en genieten ze van het geluid van de nachtzwaluw.
Het team van Vroege Vogels wordt verrast door een rennende das. Ze zijn in het zuidelijkste heidegebied van Nederland, de Brunssummerheide. Dieppaarse heuvels met bronnen en een zeldzaam hoogveengebied, midden op de hei. Overal zie je het stralend witte zilverzand, dat je nergens anders vindt. Schoonebeekerschapen zorgen voor het behoud van de paarse heide. We vinden zandhagedissen, grauwe klauwieren, groene spechten en blauwvleugelsprinkhanen.
Tussen de Vecht en de Utrechtse Heuvelrug ligt een van de grootste laagveenmoerassen van Nederland: de Oostelijke Vechtplassen. Waar ooit turf werd weggehaald, liggen nu grote plassen waarin prachtige fonteinkruiden en kranswieren te vinden zijn. Langs de oevers broedt hier een van de laatste populaties grote karekieten in het dikke riet. En in de moerassen van Tienhoven voelen niet alleen de zwarte stern en roerdomp zich thuis, maar komt ook langzaam het bijzonder zeldzame trilveen terug.
In de kop van Noord-Holland tussen Callantsoog en Den Helder ligt een smal, maar bijzonder natuurlandschap: de Noordduinen. Deze in de 15e eeuw aangelegde duinen vormen samen met de nieuwe natuurgebieden een dynamisch gebied, waar duinsoorten zich helemaal thuis voelen. In de duinen leeft tussen de konijnen een van de laatste populaties tapuiten van het land. Net buiten de duinen groeien op oude bollenvelden talloze orchideeën die je normaal in duinvalleien vindt. En aan de kust duiken de visdieven in zee en rennen de strandlopers over het strand, op zoek naar voedsel.
Een vliegend hert waarnemen is één ding, maar om deze grootste kever van Nederland ook daadwerkelijk te zien vliegen, dat gebeurt zelden. Menno Bentveld is met zijn team in het Dal van de Mosbeek, een prachtig gebied waar deze kever met 'gewei' volop voorkomt. Dit natuurgebied in het oosten van het land is heuvelachtig en doet met zijn bronnen bijna sprookjesachtig aan. Het team gaat op zoek naar een zeer zeldzaam waterbeestje, dat in de rest van Nederland niet voorkomt. Verder profiteren de grote gele kwikstaart, boomleeuweriken, boompiepers en grauwe klauwieren van dit heuvelachtige, oude cultuurlandschap.
Menno Bentvelt is op rivier de Grensmaas. Per kano zie je in Limburg het spectaculaire Rivierpark Maasvallei waar grote grindrivieren brede beddingen door de heuvels geslepen hebben. Na iedere bocht wacht een verrassing: badderende grote grazers, nestelende oeverzwaluwen in afgeslagen steile wanden, doodhoutkevers in de ooibossen en bevers die bomen omknagen en met takken sjouwen om dammen te bouwen. Na de overstromingen midden jaren 90 is hier flink ingegrepen. Nu verlegt zich de loop van de Grensmaas voortdurend; de dynamiek van het water heeft vrij spel tussen uitgestrekte eilanden van grind en ruig struweel.
Vanboven lijkt het nog een rivierengebied, maar het water van de Rijn stroomt in de Rijnstrangen allang niet meer. Er ontstaat hier steeds meer rietmoeras, met een aantrekkingskracht op allerlei vogels. Menno sluipt bij het krieken van de dag door het riet en heeft een wel heel bijzondere ontmoeting met de buidelmees. Ondertussen speurt Willemijn urenlang naar de bever, met succes. Vanuit het water zijn de libellen massaal aan het uitsluipen en de eerste zwarte sterns arriveren bij hun nestvlotjes, de dode rivierarm ademt leven.
Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen is een van de grootste stuifzandgebieden van Europa. Met zonsopkomst zien we roodborsttapuiten, torenvalken en andere vroege vogels in deze Brabantse Sahara. We lopen mee met een schaapsherder en haar Kempische heideschapen die het natuurgebied beheren. En we liggen aan de voet van een ondergestoven eik oog in oog met een mierenleeuw. In het moerasgebied grenzend aan het stuifzand lokken boomkikkers een vrouwtje, en zijn de medicinale bloedzuigers op jacht. In de avond komen de dassen uit hun burchten, op zoek naar eten voor hun jongen.
Van levendbarende hagedissen en zandbijen in de oude duinen, tot de nachtegaal en andere zangvogels op de voormalige schorren. Menno Bentveld en Willemijn Veenhoven verkennen het Veerse Meer. In de jaren zestig was dit de eerste zeearm die werd afgesloten voor de Deltawerken. Drooggevallen schorren en slikken veranderden in eilanden en graslanden. Langzaam werd het water in het meer steeds zoeter en de natuur verslechterde. Maar door een nieuwe verbinding met de Oosterschelde is het meer sinds vijftien jaar weer zout. Nu leven er mystieke zeeslakken in het water en groeien er om het meer zeldzame planten, zoals de prachtige harlekijn.
Het team van Vroege Vogels is in de Mortelen en Scheeken, een verborgen parel in het Brabantse land. Een oud cultuurlandschap met leembossen vol bosanemonen, slanke sleutelbloemen, eenbessen en andere voorjaarsflora. Willemijn gaat tussen de bramen op zoek naar boomkikkers, die met goed weer liggen te zonnen. Menno gaat op pad om poep van het edelhert te verzamelen, en in het water gaat hij op zoek naar prachtige kokerjuffers. In de avond wordt een deel van het team getrakteerd op de roep van de houtsnip en het andere deel heeft moeite elkaar te verstaan tussen de roepende boomkikkers.
We zijn in het Bargerveen in Drenthe, het grootste hoogveenrestant van ons land. Slechts dertig jaar geleden kwam hier definitief een eind aan turfwinning en nu doen ze er hier alles aan om de natuur te herstellen. Want in dit unieke landschap leven ook unieke soorten. Van adders die net ontwaken uit hun winterslaap tot heikikkers die blauw kleuren tijdens de paring. Er groeien zeldzame hoogveenmossen, waartussen bijzondere diertjes leven. En ook de mystieke kraanvogel heeft dit gebied ontdekt. Menno Bentveld en Willemijn Veenhoven duiken in een uitgestrekt, ondoordringbaar hoogveenmoeras.
We reizen langs het grootste rijksmonument van Nederland, de forten van de Hollandse Waterlinies. Willemijn Veenhoven verwelkomt duizenden grutto's die zich na een lange reis elk jaar vol eten aan regenwormen bij Fort Krommeniedijk. Menno Bentveld vaart naar een fort waar vleermuizen overwinteren en ontdekt welk roofdier daar ook huishoudt. Ook beklimt hij de bunkers om bijzondere korstmossen van dichtbij te bekijken. Verder is deze oude verdedigingslinie een oase van rust voor ijsvogels, reeën en dassen.
We bevaren de Friese meren. De uitgestrekte nattigheid maakt het een fantastisch en belangrijk gebied voor onze wintervogels. Bij zonsopkomst zien onze natuurfilmers Roel en Marit duizenden vogels opstijgen uit het water, op weg naar hun foerageerplekken. Willemijn tuurt door haar verrekijker naar de eerste grutto's die in het gebied zijn neergestreken en vist ook nog een grote modderkruiper uit het water. We zien enorme zeearenden en minuscuul kleine zeggekorfslakken. Menno bezoekt het grootste stoomgemaal ter wereld, het Woudagemaal, dat een einde maakte aan de natuurlijke dynamiek van het water.
Bijna een miljoen dier- en plantsoorten op aarde dreigt op dit moment uit te sterven. Zitten we in een uitstervingsgolf, zoals de dinosauriërs overkwam? In Maastricht verdiepen we ons in het tijdperk van de mosasaurussen. In de duinen van Meijendel gaan we onderzoeken hoe het nu met insecten gaat. In de collectietoren van Naturalis zie je, dankzij eeuwen van onderzoek, wat het belang is van biodiversiteit. Wat zal er in Nederland gebeuren? Menno Bentveld en Willemijn Veenhoven duiken in de natuur van het verleden, heden en de toekomst.
Voor de 100e aflevering brengen we de basis van het leven in kaart: plankton. Deze haast onzichtbare diertjes en plantjes, die ook in de Noordzee en in het slootje achter je huis rondzweven, zijn van levensbelang. Ze zijn niet alleen belangrijk voor onze zuurstofvoorziening, maar kunnen ons ook van alles vertellen over hoe het klimaat verandert. Met speciale technieken brengt filmer Jan van IJken de felle kleuren en de mystieke vormen van deze micro-organismen in beeld.
We zijn in de stad Utrecht waar maar weer eens bewezen wordt dat natuur overal is. Menno ontdekt bijzondere planten zoals de zeldzame wolfskers en het slaapkamergeluk op onverwachte plekken; kademuren, middeleeuwse straatjes en op het monumentale oude postkantoor. Willemijn verdiept zich in de lokale fauna; duiven blijken minstens zo interessant als weidevogels en 's avonds kun je in Utrecht op sprinkhaansafari. Zelfs in de top van de Domtoren is nog natuur te vinden.
We strijken neer in het Beekdal van Westerwolde, waar de vogeltrek in volle gang is. Vinken, graspiepers, kolganzen, de rode wouw en nog veel meer soorten komen over het boerenland gevlogen. Hier in het oosten van Groningen proberen ze het eeuwenoude kleinschalige cultuurlandschap te behouden en te herstellen. Terug naar het landschap waar zandruggen, oeroude bossen, kleine heidevelden en vochtige graslanden elkaar afwisselen. Willemijn Veenhoven ziet hoe waardevol het oude boerenlandschap is voor de allerkleinsten. En Menno Bentveld volgt met de kano de stroom van de beek en daarmee de trek van de mysterieuze paling.
Kustnaaldkreeftjes, krabben, lepelaars, een gigantische meeuwenkolonie, en dat allemaal tussen de grote schepen. We bezoeken het Noordzeekanaal, een drukke vaarroute tussen de sluizen van IJmuiden en de haven van Amsterdam, maar ook een bijzonder stuk brakwaternatuur. Willemijn Veenhoven ontdekt welk onderwaterleven is meegebracht door schepen uit andere delen van de wereld. Menno Bentveld gaat kijken bij een uniek brak veenmosrietland. En in de vroege ochtend zien we vlak naast het kanaal talloze vogels die je vooral op de Wadden zou verwachten.
Vroege Vogels is aan de Waddenkust bij Harlingen, waar je ooit op een handdoekje kon liggen en een ijsje kon eten. Nu is het een en al slik, waar Willemijn Veenhoven tot boven haar knieën in zakt. Het team worstelt zich door de steeds dikkere sliklaag tussen Harlingen en Holwerd heen, om te ervaren wat dit betekent voor de natuur. Stranden verdwijnen, maar de kwelders zorgen voor enorme rustplaatsen en voedsel voor trekvogels. Menno Bentveld gaat in het holst van de nacht visfuiken legen, terwijl Willemijn met een bootje op zoek gaat naar de kraamkamers voor vissen.
Precies veertig jaar na Bomans en Wolkers mag Menno Bentveld een paar nachten bivakkeren op Rottumerplaat. Een unieke ervaring die slechts een enkeling meemaakt. De rust maakt de natuur op de Rottums uniek. Zelfs een dode dwergvinvis mag hier rustig vergaan om nieuw leven een kans te geven. Door die rust krijgt ook zeegras, het Nederlandse koraal, weer een kans. Ook kunnen honderdduizenden vogels zich ongestoord volvreten voor hun laatste etappe van 6000 km naar Siberië.
Vroege Vogels is op het onbewoonde eiland Richel, een ware parel in de Waddenzee. Op deze afgelegen zandplaat komen normaal geen mensen, maar deze keer is er een uitzondering gemaakt. Willemijn Veenhoven slaapt in de wachttoren, omringd door tienduizenden wadvogels. Bij hoog water is het de laatste vluchtplaats voor wulpen, kanoeten, rosse grutto's en andere vogels. Menno Bentveld duikt in het bodemleven, waar volop voedsel te vinden is, als je goed kijkt.
Vroege Vogels strijkt neer in het overweldigende paars van de Kalmthoutse heide. In dit bijzondere natuurgebied slaan Belgen en Nederlanders hun handen ineen in hun onuitputtelijke strijd tegen de droogte. Menno Bentveld ziet wat er gebeurt als je een medicinale bloedzuiger te dichtbij laat komen en Willemijn Veenhoven maakt kennis met de zeldzame, gladde slang. En als de avond valt, ontwaakt de mysterieuze nachtzwaluw in het licht van de Antwerpse haven.
Vroege Vogels is in het Zwin, een internationale luchthaven voor vogels in het meest zuidwestelijke puntje van Nederland. Hier op de grens met België vliegen meer dan 300 soorten vogels af en aan. Willemijn Veenhoven ziet lepelaars, zwartkopmeeuwen, allerlei sterns, kleine zilverreigers en het paradepaardje van het Zwin: de ooievaar. Menno Bentveld gaat ondertussen in het slik op zoek naar slakjes die iets wonderbaarlijks kunnen. En we struikelen op het strand over haaientanden van miljoenen jaren oud.
Het roer is om in de Oostvaardersplassen, het meest besproken natuurgebied van Nederland. Geen hongerende dieren en kale vlaktes meer. Willemijn zoekt uit wat er verkeerd ging in dit gebied en wat er is verbeterd. Ze laat zich betoveren door de edelherten en konikpaarden, terwijl Menno voet zet in het nooit betreden moeras. Ondertussen speelt moeder vos met haar jongen.
In de Baronie van Breda komen zand en klei samen en daarom vind je hier 500 jaar oude bossen waar de stadsadel op reigers jaagde, maar ook oeroude polders. Willemijn bewondert de kleine, zeldzame vinpootsalamander die in de sprookjesachtige vennen leeft. Menno ziet dat reigers niet alleen langs het water zitten, maar ook in de top van dennen. En hoe staat het met de Amerikaanse zonnebaars, die hier al jaren bestreden wordt?
Het team strijkt neer in de prachtige Pelen. Een internationaal erkend wetland, een hoogveenmoeras met veenputten en heidevelden. Willemijn duikt voorzichtig de veenputten in om de bijzondere veenmosjes van dichtbij te bekijken. Ook is te zien hoe de natuur zich herstelt na de grote brand die in 2020 woedde. Na een prachtige avond in een verstild landschap gaat Menno op zoek naar de gladde slang, een bedreigde diersoort die zich juist hier in het hoogveen thuis voelt. En we zien het Amerikaanse hondsvisje, de vinpootsalamander, Nederlandse landgeiten en de vele vogels die deze natuurparel rijk is.
Staartmeesjes, tjiftjaffen, prachtige nachtvlinders en boommarters, allemaal op steenworpafstand van Amsterdam. Het team strijkt neer in de Diemerscheg, een versnipperd natuurgebied ingeklemd tussen Diemen, Weesp, Muiden en de hoofdstad. Menno is op een eeuwenoude dijk, waar een onderzoeker zich op een aantal ringslangen stort. Willemijn telt de eieren in een haviksnest. Ook is het team op een oude vuilstortplaats, waar het barst van de bijzondere vogels en konijnen.
Roodborsttapuiten, blauwborsten, lepelaars, grote modderkruipers en een prachtig rivierenlandschap. We strijken neer in Munnikenland en het team slaapt in Slot Loevestein. Het is niet alleen de plek waar Hugo de Groot ooit ontsnapte door zich te verstoppen in een boekenkist. Het is ook een gebied waar tot voor kort nog aardappelen en bieten groeiden, maar nu ontwikkeld is tot een overstromingsgebied en een heus vogelparadijs. Kluten, veldleeuweriken en blauwe reigers vinden hun weg tussen de konikpaarden en rode geuzen.
Het team trotseert de hagel, regen en wind om maar een glimp op te vangen van de otter. In het Friese Beekdal Koningsdiep beleven we vier seizoenen in twee dagen. Varend door het oude veengebied zien we de eerste zwaluwen dansen in de sneeuw, en horen we hoe belangrijk waterplanten zijn voor alles wat hier leeft. En dan, als de avond valt, zijn we getuige van een uniek gedoogbeleid tussen de vos en de das.
De Eempolders, een weidevogelwalhalla onder de rook van de Randstand. Grutto's, tureluurs en kieviten vliegen je er om de oren. We ontdekken hoe mensen en dieren samenleven in dit agrarisch gebied. Menno Bentveld gaat langs bij enthousiaste weidevogelboeren en ziet hoe de rammelende hazen het voorjaar vieren. Willemijn Veenhoven duikt in de verborgen wereld van het boerenland en zoekt bodemmieren. Dit gebied barst van het leven.
Terwijl er een paar jaar geleden af en toe een wolf te zien was, zijn er inmiddels al welpjes geboren, en het aantal lijkt alleen maar toe te nemen. De wilde kat leidt een verscholen leven in Limburg en gaat misschien op zoek naar nieuw leefgebied in Nederland. En het lijkt een kwestie van tijd of de goudjakhals gaat zich vestigen. Wat voor invloed hebben deze dieren op onze natuur? We volgen het spoor van de wolf en de andere roofdieren die vanuit de grensgebieden Nederland binnenkomen.
Het is weer lente. Vroege Vogels is terug met een special over de winter, omdat de natuur juist dan volop in beweging is. Bomen vormen knoppen en zaden, rupsen werken aan hun toekomst als vlinder, vogels zoeken geschikte nestplaatsen. Welke invloed heeft de opwarming van het klimaat hierop? Koolmezen en bomen weten zich vooralsnog te redden. En de vorstperiode waar we zo blij mee waren, is slecht nieuws voor de exotische lepelaars, die hier steeds vaker overwinteren.
