- Nederland.TVJongeren.TVNederland.TVSpelletjes.TV
- Amusement.TVKennis.TVNieuws.TVSporten.TV
- Beurs.TVKinderen.TVOndernemen.TVTalentenjacht.TV
- Cultuur.TVKook.TVOnrecht.TVVaartuig.TV
- Formule1.TVLachen.TVOranje.TVVerkiezing.TV
- Gamen.TVMensen.TVPolitiek.TVVoertuig.TV
- Geloof.TVMode.TVReis.TVVoetbal.TV
- Gezondheid.TVMuziek.TVSerie.TVWeer.TV
- Informatief.TVNatuur.TVSpeelfilm.TVWoon.TV
Vroege vogels - Alle afleveringen
Roeken in de oude stadsbomen en een slechtvalk op de hoge kerktoren: we zijn in Zutphen, een van de oudste steden van Nederland. Dankzij de IJssel groeide hier een nederzetting uit tot een belangrijk handelscentrum. In het oude centrum treden we in de voetsporen van de 18e eeuwse botanist David de Gorter en ontdekken welke planten hier zeker 200 jaar later nog te vinden zijn. We gaan op zoek naar de merel, een echte alleseter. En we zien hoe de roeken ware notenkrakers zijn, waar de kauwtjes slim van meeprofiteren.
De Kop van Schouwen: een van de zeldzame uitgestrekte duingebieden in Zeeland waar je je echt op een eiland waant. Hier krijgt het zand vrij baan waardoor de stranden eindeloos lijken. In de duinvalleien grazen Exmoorpony's én damherten, en we zijn er net op tijd voor de spectaculaire bronst. In het oude ringstation wordt al 60 jaar onderzoek gedaan naar trekkende roodborstjes, goudvinken en winterkoninkjes. In het water is van dichtbij te zien waarom zeewier zo belangrijk is voor zowel dieren in zee als op het strand.
Het bos van de dansende bomen, het Speulderbos, is een prachtig sprookjesachtig bos, met bijzondere paddenstoelen en korstmossen. Maar het is ook een van de belangrijkste bossen voor de wetenschap. Duizenden bomen worden onderzocht en gemeten. En vanuit een enorm hoge toren worden data uit het bos verzameld en met satellietbeelden vanuit de ruimte vergeleken. Ook de boommarters in dit bos worden nauwkeurig in de gaten gehouden door tientallen camera's, en dat levert heel veel beelden op, en niet alleen van de boommarter.
De Randmeerbossen in Flevoland zijn nog jong, maar dankzij de vruchtbare en kalkrijke zeeklei ontwikkelt de natuur zich hier in een razend tempo. Bomen schieten uit de grond en je ziet hier steeds meer nieuwe soorten verschijnen. We speuren naar de edelherten die een paar jaar geleden het Veluwemeer zijn overgezwommen en zien enorme zeearenden overvliegen. Het water van de randmeren is ook steeds schoner geworden en verwelkomt nu elk jaar duizenden overwinterende vogels. Ook komen hier paddenstoelen voor als de uiterst giftige groene knolamaniet en de kleine bovist, die je normaal alleen in duingebieden tegenkomt.
We zijn op het meest noordelijke puntje van het vasteland, de Groninger Waddenkust. Een prachtig kweldergebied waar kiekendieven slapen, zeekraal rood kleurt en talloze sterns en kluten hun jongen grootbrengen. Veel kustbroeders trekken nu weg naar het zuiden, terwijl ganzen, eenden en andere steltlopers uit het noorden hun plek innemen om hier te overwinteren. Tussen de windmolens en industrie door zien we gele kwikstaarten, boerenzwaluwen, grote zilverreigers en de zeldzame grauwe franjepoot.
Eén dag leven, en in die ene dag vervellen, paren, eitjes leggen en sterven. En dan ook nog eens gefilmd worden door het team van Vroege Vogels. Dat is het leven van duizenden eendagsvliegen aan de Nederrijn. Vroege Vogels is in de Blauwe Kamer, een dynamisch rivieroeverreservaat dat regelmatig overstroomt. Samen met de dynamiek van de rivier zorgen de koniks en de galloways voor bijzondere stroomdalflora. Lepelaars staan hier zij aan zij met grote zilverreigers en aalscholvers. En juist tijdens de draaidagen is de visarend al jagend aanwezig in dit prachtige natuurgebied.
De Mieden is een eeuwenoud Fries landschap van elzensingels en houtwallen, dat ervoor zorgt dat zeldzame planten, zoals de berijpte viltroos en kleinste egelskop, hier kunnen groeien. We zien watersnippen, ijsvogels, grote zilverreigers en snorren. Menno Bentveld staat voor het eerst oog in oog met de waterspitsmuis, een felle rover die onderwater jaagt naar zijn voedsel. Ook zien én horen we hoe de groene glazenmaker haar eieren afzet tussen de waterplanten.
Het is een groene ader die door Zuid-Limburg loopt: het Miljoenenlijntje. De spoorweg van bijna honderd jaar oud vormt een lange strook die natuurgebieden aan elkaar verbindt. Met zijn bielzen en stenen creëert hij een uniek leefgebied voor veel planten en dieren. Denk aan de rotskaardespin of de zwarte reuzenmier, die in Nederland alleen bij dit spoorlijntje te vinden zijn. Of de muurhooiwagen, die in de tunnels onder het spoor leeft. De kalkrijke bodem levert een rijk gebied met veel planten en insecten, de perfecte jachtgronden voor de grauwe klauwier.
Vroeger was het een tabaksplantage, maar nu is Plantage Willem III een prachtig, heuvelachtig natuurgebied waar galloways, koniks, damherten en konijnen grazen. Het is het zuidwestelijke puntje van de Utrechtse Heuvelrug, een landschap met bloemrijke graslanden, heide en smeltwaterdalen uit de ijstijden. In de ochtend horen en zien we spotvogels, roodborsttapuiten en de grauwe klauwier. Na een dag met sprinkhanen, zandhagedissen en prachtige flora zet het team zijn tent op bij een oude tabaksschuur en genieten ze van het geluid van de nachtzwaluw.
Het team van Vroege Vogels wordt verrast door een rennende das. Ze zijn in het zuidelijkste heidegebied van Nederland, de Brunssummerheide. Dieppaarse heuvels met bronnen en een zeldzaam hoogveengebied, midden op de hei. Overal zie je het stralend witte zilverzand, dat je nergens anders vindt. Schoonebeekerschapen zorgen voor het behoud van de paarse heide. We vinden zandhagedissen, grauwe klauwieren, groene spechten en blauwvleugelsprinkhanen.
Tussen de Vecht en de Utrechtse Heuvelrug ligt een van de grootste laagveenmoerassen van Nederland: de Oostelijke Vechtplassen. Waar ooit turf werd weggehaald, liggen nu grote plassen waarin prachtige fonteinkruiden en kranswieren te vinden zijn. Langs de oevers broedt hier een van de laatste populaties grote karekieten in het dikke riet. En in de moerassen van Tienhoven voelen niet alleen de zwarte stern en roerdomp zich thuis, maar komt ook langzaam het bijzonder zeldzame trilveen terug.
In de kop van Noord-Holland tussen Callantsoog en Den Helder ligt een smal, maar bijzonder natuurlandschap: de Noordduinen. Deze in de 15e eeuw aangelegde duinen vormen samen met de nieuwe natuurgebieden een dynamisch gebied, waar duinsoorten zich helemaal thuis voelen. In de duinen leeft tussen de konijnen een van de laatste populaties tapuiten van het land. Net buiten de duinen groeien op oude bollenvelden talloze orchideeën die je normaal in duinvalleien vindt. En aan de kust duiken de visdieven in zee en rennen de strandlopers over het strand, op zoek naar voedsel.
Een vliegend hert waarnemen is één ding, maar om deze grootste kever van Nederland ook daadwerkelijk te zien vliegen, dat gebeurt zelden. Menno Bentveld is met zijn team in het Dal van de Mosbeek, een prachtig gebied waar deze kever met 'gewei' volop voorkomt. Dit natuurgebied in het oosten van het land is heuvelachtig en doet met zijn bronnen bijna sprookjesachtig aan. Het team gaat op zoek naar een zeer zeldzaam waterbeestje, dat in de rest van Nederland niet voorkomt. Verder profiteren de grote gele kwikstaart, boomleeuweriken, boompiepers en grauwe klauwieren van dit heuvelachtige, oude cultuurlandschap.
Menno Bentvelt is op rivier de Grensmaas. Per kano zie je in Limburg het spectaculaire Rivierpark Maasvallei waar grote grindrivieren brede beddingen door de heuvels geslepen hebben. Na iedere bocht wacht een verrassing: badderende grote grazers, nestelende oeverzwaluwen in afgeslagen steile wanden, doodhoutkevers in de ooibossen en bevers die bomen omknagen en met takken sjouwen om dammen te bouwen. Na de overstromingen midden jaren 90 is hier flink ingegrepen. Nu verlegt zich de loop van de Grensmaas voortdurend; de dynamiek van het water heeft vrij spel tussen uitgestrekte eilanden van grind en ruig struweel.
Vanboven lijkt het nog een rivierengebied, maar het water van de Rijn stroomt in de Rijnstrangen allang niet meer. Er ontstaat hier steeds meer rietmoeras, met een aantrekkingskracht op allerlei vogels. Menno sluipt bij het krieken van de dag door het riet en heeft een wel heel bijzondere ontmoeting met de buidelmees. Ondertussen speurt Willemijn urenlang naar de bever, met succes. Vanuit het water zijn de libellen massaal aan het uitsluipen en de eerste zwarte sterns arriveren bij hun nestvlotjes, de dode rivierarm ademt leven.
Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen is een van de grootste stuifzandgebieden van Europa. Met zonsopkomst zien we roodborsttapuiten, torenvalken en andere vroege vogels in deze Brabantse Sahara. We lopen mee met een schaapsherder en haar Kempische heideschapen die het natuurgebied beheren. En we liggen aan de voet van een ondergestoven eik oog in oog met een mierenleeuw. In het moerasgebied grenzend aan het stuifzand lokken boomkikkers een vrouwtje, en zijn de medicinale bloedzuigers op jacht. In de avond komen de dassen uit hun burchten, op zoek naar eten voor hun jongen.
Van levendbarende hagedissen en zandbijen in de oude duinen, tot de nachtegaal en andere zangvogels op de voormalige schorren. Menno Bentveld en Willemijn Veenhoven verkennen het Veerse Meer. In de jaren zestig was dit de eerste zeearm die werd afgesloten voor de Deltawerken. Drooggevallen schorren en slikken veranderden in eilanden en graslanden. Langzaam werd het water in het meer steeds zoeter en de natuur verslechterde. Maar door een nieuwe verbinding met de Oosterschelde is het meer sinds vijftien jaar weer zout. Nu leven er mystieke zeeslakken in het water en groeien er om het meer zeldzame planten, zoals de prachtige harlekijn.
Het team van Vroege Vogels is in de Mortelen en Scheeken, een verborgen parel in het Brabantse land. Een oud cultuurlandschap met leembossen vol bosanemonen, slanke sleutelbloemen, eenbessen en andere voorjaarsflora. Willemijn gaat tussen de bramen op zoek naar boomkikkers, die met goed weer liggen te zonnen. Menno gaat op pad om poep van het edelhert te verzamelen, en in het water gaat hij op zoek naar prachtige kokerjuffers. In de avond wordt een deel van het team getrakteerd op de roep van de houtsnip en het andere deel heeft moeite elkaar te verstaan tussen de roepende boomkikkers.
We zijn in het Bargerveen in Drenthe, het grootste hoogveenrestant van ons land. Slechts dertig jaar geleden kwam hier definitief een eind aan turfwinning en nu doen ze er hier alles aan om de natuur te herstellen. Want in dit unieke landschap leven ook unieke soorten. Van adders die net ontwaken uit hun winterslaap tot heikikkers die blauw kleuren tijdens de paring. Er groeien zeldzame hoogveenmossen, waartussen bijzondere diertjes leven. En ook de mystieke kraanvogel heeft dit gebied ontdekt. Menno Bentveld en Willemijn Veenhoven duiken in een uitgestrekt, ondoordringbaar hoogveenmoeras.
We reizen langs het grootste rijksmonument van Nederland, de forten van de Hollandse Waterlinies. Willemijn Veenhoven verwelkomt duizenden grutto's die zich na een lange reis elk jaar vol eten aan regenwormen bij Fort Krommeniedijk. Menno Bentveld vaart naar een fort waar vleermuizen overwinteren en ontdekt welk roofdier daar ook huishoudt. Ook beklimt hij de bunkers om bijzondere korstmossen van dichtbij te bekijken. Verder is deze oude verdedigingslinie een oase van rust voor ijsvogels, reeën en dassen.
We bevaren de Friese meren. De uitgestrekte nattigheid maakt het een fantastisch en belangrijk gebied voor onze wintervogels. Bij zonsopkomst zien onze natuurfilmers Roel en Marit duizenden vogels opstijgen uit het water, op weg naar hun foerageerplekken. Willemijn tuurt door haar verrekijker naar de eerste grutto's die in het gebied zijn neergestreken en vist ook nog een grote modderkruiper uit het water. We zien enorme zeearenden en minuscuul kleine zeggekorfslakken. Menno bezoekt het grootste stoomgemaal ter wereld, het Woudagemaal, dat een einde maakte aan de natuurlijke dynamiek van het water.
Bijna een miljoen dier- en plantsoorten op aarde dreigt op dit moment uit te sterven. Zitten we in een uitstervingsgolf, zoals de dinosauriërs overkwam? In Maastricht verdiepen we ons in het tijdperk van de mosasaurussen. In de duinen van Meijendel gaan we onderzoeken hoe het nu met insecten gaat. In de collectietoren van Naturalis zie je, dankzij eeuwen van onderzoek, wat het belang is van biodiversiteit. Wat zal er in Nederland gebeuren? Menno Bentveld en Willemijn Veenhoven duiken in de natuur van het verleden, heden en de toekomst.
Voor de 100e aflevering brengen we de basis van het leven in kaart: plankton. Deze haast onzichtbare diertjes en plantjes, die ook in de Noordzee en in het slootje achter je huis rondzweven, zijn van levensbelang. Ze zijn niet alleen belangrijk voor onze zuurstofvoorziening, maar kunnen ons ook van alles vertellen over hoe het klimaat verandert. Met speciale technieken brengt filmer Jan van IJken de felle kleuren en de mystieke vormen van deze micro-organismen in beeld.
We zijn in de stad Utrecht waar maar weer eens bewezen wordt dat natuur overal is. Menno ontdekt bijzondere planten zoals de zeldzame wolfskers en het slaapkamergeluk op onverwachte plekken; kademuren, middeleeuwse straatjes en op het monumentale oude postkantoor. Willemijn verdiept zich in de lokale fauna; duiven blijken minstens zo interessant als weidevogels en 's avonds kun je in Utrecht op sprinkhaansafari. Zelfs in de top van de Domtoren is nog natuur te vinden.
We strijken neer in het Beekdal van Westerwolde, waar de vogeltrek in volle gang is. Vinken, graspiepers, kolganzen, de rode wouw en nog veel meer soorten komen over het boerenland gevlogen. Hier in het oosten van Groningen proberen ze het eeuwenoude kleinschalige cultuurlandschap te behouden en te herstellen. Terug naar het landschap waar zandruggen, oeroude bossen, kleine heidevelden en vochtige graslanden elkaar afwisselen. Willemijn Veenhoven ziet hoe waardevol het oude boerenlandschap is voor de allerkleinsten. En Menno Bentveld volgt met de kano de stroom van de beek en daarmee de trek van de mysterieuze paling.
Kustnaaldkreeftjes, krabben, lepelaars, een gigantische meeuwenkolonie, en dat allemaal tussen de grote schepen. We bezoeken het Noordzeekanaal, een drukke vaarroute tussen de sluizen van IJmuiden en de haven van Amsterdam, maar ook een bijzonder stuk brakwaternatuur. Willemijn Veenhoven ontdekt welk onderwaterleven is meegebracht door schepen uit andere delen van de wereld. Menno Bentveld gaat kijken bij een uniek brak veenmosrietland. En in de vroege ochtend zien we vlak naast het kanaal talloze vogels die je vooral op de Wadden zou verwachten.
Vroege Vogels is aan de Waddenkust bij Harlingen, waar je ooit op een handdoekje kon liggen en een ijsje kon eten. Nu is het een en al slik, waar Willemijn Veenhoven tot boven haar knieën in zakt. Het team worstelt zich door de steeds dikkere sliklaag tussen Harlingen en Holwerd heen, om te ervaren wat dit betekent voor de natuur. Stranden verdwijnen, maar de kwelders zorgen voor enorme rustplaatsen en voedsel voor trekvogels. Menno Bentveld gaat in het holst van de nacht visfuiken legen, terwijl Willemijn met een bootje op zoek gaat naar de kraamkamers voor vissen.
Precies veertig jaar na Bomans en Wolkers mag Menno Bentveld een paar nachten bivakkeren op Rottumerplaat. Een unieke ervaring die slechts een enkeling meemaakt. De rust maakt de natuur op de Rottums uniek. Zelfs een dode dwergvinvis mag hier rustig vergaan om nieuw leven een kans te geven. Door die rust krijgt ook zeegras, het Nederlandse koraal, weer een kans. Ook kunnen honderdduizenden vogels zich ongestoord volvreten voor hun laatste etappe van 6000 km naar Siberië.
Vroege Vogels is op het onbewoonde eiland Richel, een ware parel in de Waddenzee. Op deze afgelegen zandplaat komen normaal geen mensen, maar deze keer is er een uitzondering gemaakt. Willemijn Veenhoven slaapt in de wachttoren, omringd door tienduizenden wadvogels. Bij hoog water is het de laatste vluchtplaats voor wulpen, kanoeten, rosse grutto's en andere vogels. Menno Bentveld duikt in het bodemleven, waar volop voedsel te vinden is, als je goed kijkt.
Vroege Vogels strijkt neer in het overweldigende paars van de Kalmthoutse heide. In dit bijzondere natuurgebied slaan Belgen en Nederlanders hun handen ineen in hun onuitputtelijke strijd tegen de droogte. Menno Bentveld ziet wat er gebeurt als je een medicinale bloedzuiger te dichtbij laat komen en Willemijn Veenhoven maakt kennis met de zeldzame, gladde slang. En als de avond valt, ontwaakt de mysterieuze nachtzwaluw in het licht van de Antwerpse haven.
Vroege Vogels is in het Zwin, een internationale luchthaven voor vogels in het meest zuidwestelijke puntje van Nederland. Hier op de grens met België vliegen meer dan 300 soorten vogels af en aan. Willemijn Veenhoven ziet lepelaars, zwartkopmeeuwen, allerlei sterns, kleine zilverreigers en het paradepaardje van het Zwin: de ooievaar. Menno Bentveld gaat ondertussen in het slik op zoek naar slakjes die iets wonderbaarlijks kunnen. En we struikelen op het strand over haaientanden van miljoenen jaren oud.
Het roer is om in de Oostvaardersplassen, het meest besproken natuurgebied van Nederland. Geen hongerende dieren en kale vlaktes meer. Willemijn zoekt uit wat er verkeerd ging in dit gebied en wat er is verbeterd. Ze laat zich betoveren door de edelherten en konikpaarden, terwijl Menno voet zet in het nooit betreden moeras. Ondertussen speelt moeder vos met haar jongen.
Het Zwanenwater is een bijzonder duingebied bij de Noord-Hollandse kustplaats Callantsoog. In dit natuurgebied, met de grootste natuurlijke duinmeren van West-Europa, broeden meer dan tachtig vogelsoorten, bloeien duizenden orchideeën en vliegen allerlei prachtige vlindersoorten rond. In de duinen probeert Menno Bentveld in de vroege ochtend een glimp op te vangen van het konijn, tegenwoordig een bedreigd diersoort. Willemijn Veenhoven stuit op een aalscholverkolonie met wel honderden nesten. En we gaan op zoek naar de bedreigde knoflookpad, een soort dat eigenlijk niet in de Nederlandse duinen voorkomt, maar wel in het Zwanenwater.
In de Baronie van Breda komen zand en klei samen en daarom vind je hier 500 jaar oude bossen waar de stadsadel op reigers jaagde, maar ook oeroude polders. Willemijn bewondert de kleine, zeldzame vinpootsalamander die in de sprookjesachtige vennen leeft. Menno ziet dat reigers niet alleen langs het water zitten, maar ook in de top van dennen. En hoe staat het met de Amerikaanse zonnebaars, die hier al jaren bestreden wordt?
Het team strijkt neer in de prachtige Pelen. Een internationaal erkend wetland, een hoogveenmoeras met veenputten en heidevelden. Willemijn duikt voorzichtig de veenputten in om de bijzondere veenmosjes van dichtbij te bekijken. Ook is te zien hoe de natuur zich herstelt na de grote brand die in 2020 woedde. Na een prachtige avond in een verstild landschap gaat Menno op zoek naar de gladde slang, een bedreigde diersoort die zich juist hier in het hoogveen thuis voelt. En we zien het Amerikaanse hondsvisje, de vinpootsalamander, Nederlandse landgeiten en de vele vogels die deze natuurparel rijk is.
Staartmeesjes, tjiftjaffen, prachtige nachtvlinders en boommarters, allemaal op steenworpafstand van Amsterdam. Het team strijkt neer in de Diemerscheg, een versnipperd natuurgebied ingeklemd tussen Diemen, Weesp, Muiden en de hoofdstad. Menno is op een eeuwenoude dijk, waar een onderzoeker zich op een aantal ringslangen stort. Willemijn telt de eieren in een haviksnest. Ook is het team op een oude vuilstortplaats, waar het barst van de bijzondere vogels en konijnen.
In het Hart van Drenthe zien we spectaculaire landschappen die sneller veranderen dan vogeltellers kunnen bijbenen. Minstens honderd jaar mag de natuur daar haar eigen gang gaan. Al na twintig jaar zien we de eerste resultaten; indrukwekkende stieren die kuilen graven, reeën, dassen in confrontatie met een wolf en kerkuilen die op insecten jagen. Met zijn waadpak aan dwaalt Menno door het natte gebied. Willemijn ziet hoe een klein insect de genadeslag geeft aan een stervend bos en vindt de sporen van het enige edelhert in Drenthe.
Roodborsttapuiten, blauwborsten, lepelaars, grote modderkruipers en een prachtig rivierenlandschap. We strijken neer in Munnikenland en het team slaapt in Slot Loevestein. Het is niet alleen de plek waar Hugo de Groot ooit ontsnapte door zich te verstoppen in een boekenkist. Het is ook een gebied waar tot voor kort nog aardappelen en bieten groeiden, maar nu ontwikkeld is tot een overstromingsgebied en een heus vogelparadijs. Kluten, veldleeuweriken en blauwe reigers vinden hun weg tussen de konikpaarden en rode geuzen.
Het team trotseert de hagel, regen en wind om maar een glimp op te vangen van de otter. In het Friese Beekdal Koningsdiep beleven we vier seizoenen in twee dagen. Varend door het oude veengebied zien we de eerste zwaluwen dansen in de sneeuw, en horen we hoe belangrijk waterplanten zijn voor alles wat hier leeft. En dan, als de avond valt, zijn we getuige van een uniek gedoogbeleid tussen de vos en de das.
De Eempolders, een weidevogelwalhalla onder de rook van de Randstand. Grutto's, tureluurs en kieviten vliegen je er om de oren. We ontdekken hoe mensen en dieren samenleven in dit agrarisch gebied. Menno Bentveld gaat langs bij enthousiaste weidevogelboeren en ziet hoe de rammelende hazen het voorjaar vieren. Willemijn Veenhoven duikt in de verborgen wereld van het boerenland en zoekt bodemmieren. Dit gebied barst van het leven.
Terwijl er een paar jaar geleden af en toe een wolf te zien was, zijn er inmiddels al welpjes geboren, en het aantal lijkt alleen maar toe te nemen. De wilde kat leidt een verscholen leven in Limburg en gaat misschien op zoek naar nieuw leefgebied in Nederland. En het lijkt een kwestie van tijd of de goudjakhals gaat zich vestigen. Wat voor invloed hebben deze dieren op onze natuur? We volgen het spoor van de wolf en de andere roofdieren die vanuit de grensgebieden Nederland binnenkomen.
Het is weer lente. Vroege Vogels is terug met een special over de winter, omdat de natuur juist dan volop in beweging is. Bomen vormen knoppen en zaden, rupsen werken aan hun toekomst als vlinder, vogels zoeken geschikte nestplaatsen. Welke invloed heeft de opwarming van het klimaat hierop? Koolmezen en bomen weten zich vooralsnog te redden. En de vorstperiode waar we zo blij mee waren, is slecht nieuws voor de exotische lepelaars, die hier steeds vaker overwinteren.
Snorkelend bij nacht ligt Menno Bentveld in 'zijn' Leidse gracht oog in oog met een Amerikaanse rivierkreeft. En Willemijn Veenhoven struint langs putten om padden en kikkers te redden. We zijn deze keer niet in een natuurgebied, maar in de stad, waar meer natuur is dan je op het eerste gezicht zou denken. Menno wordt door de directeur van de Hortus gewezen op alle bijzondere planten die tussen de stoeptegels leven. Verder zien we allerlei bijzondere vondsten die uit de grachten worden opgevist, gaan we mee op expeditie langs het spoor en zien we hoe meerkoeten ingenieuze nesten maken van plastic rietjes, verpakkingen en mondmaskers.
Na de afsluiting van het IJsselmeer in 1932 stond de natuur langs de zestig kilometer lange Friese IJsselmeerkust volledig op de kop. Nu, zo'n negentig jaar later, heeft de kustnatuur zich spectaculair ontwikkeld en overal vinden we sporen van de Zuiderzee. Willemijn trekt naar de bijzondere, witte schelpenstranden bij Workum en Menno gaat op woeste expeditie naar een oude zandbank voor de kust. Ook horen we waarom een bijzondere, Friese traditie op het punt van uitsterven staat en welke rol een mossel uit Oekraïne langs de kust speelt. En wat leeft er eigenlijk allemaal in dat woeste IJsselmeer? We krijgen een uniek kijkje in een wereld die normaliter verborgen blijft.
We zijn bij het grootste spektakel uit de Nederlandse natuur, de edelhertenbronst. Willemijn zit midden tussen de agressieve edelherten: testosteronbommen van tweehonderd kilo met enorme geweien. En Menno zoekt een dier dat we nooit eerder filmden, een neotene watersalamander. Op de Veluwezoom laten ze al vijftig jaar de boel de boel. Klapstoelbeheer, noemen ze het zelf. Dode bomen, dode dieren, alles laten ze liggen zoals het ligt. De natuurbeheerders zijn de edelherten, wilde zwijnen en de vervangers van het oeros, de Schotse hooglander. We dompelen ons onder in een gebied dat zich zo op unieke wijze heeft ontwikkeld.
Texel, ons grootste Waddeneiland, speelt ook in het najaar een cruciale rol in al het leven op en rond het eiland. Van bodemdieren tot de top van de voedselketen: hier komt alles samen. Menno trekt in een sprookjesachtig decor de duinen in, op zoek naar trekvogels en ontmoet het grootste zeeroofdier uit de Noordzee: de grijze zeehond. Willemijn ziet welke vissen het voedsel zijn en ziet een nieuw duingebied ontstaan. Op het land heeft de natuur op Texel te lijden onder een ander roofdier, eentje die graag bij de mensen thuiskomt: de verwilderde huiskat.
Het zuidelijkste puntje van Nederland: het Limburgse Geuldal. In dat prachtige heuvellandschap houden zich voor Nederland unieke soorten schuil, die we toch te zien krijgen. Menno staat op ooghoogte met een nest hazelmuizen, we hebben bijzondere beelden van de korenwolf en Willemijn gaat op zoek naar bevers in een van de vele beken. We zien de buizerd, kiekendief en de torenvalk. En, heel bijzonder, ook een grijze wouw. Verder gaat Menno met een wichelroede op zoek naar water en een stukje verderop zijn we getuige van een primeur in Nederland: het ringen van de zeldzame, kleurrijke bijeneter.
We stappen in de kano om de idyllische Buurserbeek in Twente af te slingeren. We zien ijsvogels, reeën en een heel bijzondere meeuw, een robotmeeuw. Willemijn gaat op pad met een Schotse Hooglanderfluisteraar terwijl Menno zijn best doet om geen veenlijk te worden in het drassige hoogveen. Heel bijzonder is dat de enige boom op de rode lijst, de jeneverbes, zich hier verjongt. En we duiken onder in een gigantisch rietveld waar wetenschappers bezig zijn om water te zuiveren zoals dat in de middeleeuwen al gebeurde. Dat levert hele bijzondere natuur op.
We strijken neer in de Schoorlse Duinen, de hoogste en breedste duinen van Nederland. Een werkelijk prachtig natuurgebied met spectaculaire heidevelden. Willemijn staat oog in oog met een zandhagedis die nog maar net uit het ei is gekropen en we zien de inmiddels zeldzame duinkonijnen. Ook zijn er beelden van boomkruipers die, voor het slapen gaan, lekker dicht bij elkaar kruipen. En Menno struint door de bossen op zoek naar de duinwespenorchis, klein en zeldzaam, met een bijzonder verhaal.
De levensader van de droge Achterhoek, de Oude IJssel, wordt langzamerhand weer schoner en dat is aan de natuur te zien. De otter is terug en zonder dat iemand het doorhad heeft ook de bever weer een burcht gebouwd. We kijken mee met een gangbare boer én bij een kasteelheer en -vrouw die hun land omvormen tot natuur. We gaan vissen bij een vispassage langs de rivier en vogels zoeken langs de nieuw aangelegde groene oevers.
In het Overijsselse Vechtdal doen we een dramatische ontdekking bij de nesten van de spectaculaire rode wouw. We bezoeken een familie die de zeldzame knoflookpad gewoon in de tuinvijver heeft zitten. Willemijn zoekt de schuchtere nachtzwaluw en wordt verrast door de giftige adder. Menno filmt grauwe klauwieren en de uiterst zeldzame stronkmier. En we ontdekken hoe het komt dat eeuwen geleden de Vecht veranderde van een kabbelend beekje in een wild stromende rivier. Dat geheim zit in de bodem.
Snelstromende beekjes, metershoge zandmuren met broedende ijsvogels en omgevallen bomen. We zijn in Het Leudal, een onontdekt pareltje in het hart van Midden-Limburg. Het is geen toeval dat een wereldberoemde Nederlandse paleontoloog hier een paradijs probeerde te creëren. We zoeken naar de raadselachtige hazelworm, volgen de gangen van de bever en kijken onder water wat er leeft in de schilderachtige beken die dwars door het gebied kronkelen.
Wie in de zomervakantie over de snelweg reed heeft misschien niet gezien hoeveel natuur zich naast dat asfalt bevindt. Vroege Vogels wel! Deze aflevering draait om al die bermen, parkeerplaatsen en klaverbladen, die samen ook een enorm ecosysteem vormen. Een kolonie Roeken verblijft op een parkeerplaats naast de A12 en juist kerkuilen worden vaak aangereden en daar is een bijzondere reden, en oplossing voor. In het rondje van een klaverblad groeien hele bijzondere planten. En dassen, marters en eekhoorns hebben zo hun viaducten om over te steken. Na deze uitzending zal een autorit nooit meer hetzelfde zijn.
Unieke beelden van een wolvenfamilie, die onder meer in het Kroondomein leeft. De hele uitzending komt vanuit dat Kroondomein, het eeuwenoude landgoed met z'n oeroude bossen, heide en een park met de hoogste douglasspar van Nederland. Willemijn ziet voor het eerst van haar leven een wild zwijn met kleintjes. We filmen tientallen libellen in afgesloten meertjes en worden verrast door paaiende beekprikken en hele, bijzondere vogelsoorten, die je alleen maar vindt als je er niet naar zoekt.
Urk en Schokland waren ooit eilanden en dat is nog steeds te zien als je daar bent. Vroege Vogels is in de Noordoostpolder (tachtig jaar geleden nog Zuiderzee), een gebied waar niet alleen mensen pionierden, maar ook rugstreeppadden en de wijfjesvaren. Zelfs het bombardement op Rotterdam heeft invloed gehad op de ruige bossen in de polder. Menno kijkt hoe broedende weidevogels helpen deze geschiedenis te bewaren en Willemijn spiekt 25 meter hoog in de nesten van roofvogels.
Vroege Vogels gaat naar de Wadden, niet met de boot maar over land. Menno en Willemijn zijn op Wieringen, een oud Waddeneiland aan vaste wal. Menno bewondert de vogels op de quarantainedijk, een plek waar zeelieden vroeger werden opgevangen om een verspreiding van een epidemie te stoppen. Ook ziet het team patrijzen, boommarters, rotganzen, lepelaars, kleine tureluurs en de zeer unieke tengere distel. Een rijk natuurgebied, met een glooiend stuwwallandschap en een bijzondere historie.
We zijn in Wageningen, dé plek in Nederland waar natuur en wetenschap samenkomen. We filmen parende ringslangen in de zon, Willemijn ontdekt verschillende persoonlijkheden bij koolmezen en Menno duikt de berm in op zoek naar hondenpoep. We kijken wat alle onderzoeken naar klimaatverandering opleveren en Menno en Willemijn onderzoeken wat er zoemt, vliegt en groeit op de groene daken. Daar hoef je geen universiteit voor te zijn, die kun je ook zo op je eigen schuurtje beginnen.
Vroege Vogels slaapt letterlijk midden in de natuur, op een onbewoond eilandje in de IJsseldelta. We worden wakker van het geluid van de zeearend, terwijl de ratten om onze tenten knagen, en de kou van de nacht langzaam verdwijnt. We zijn in de IJsselvallei, tussen Deventer en Kampen, waar duizenden kievitsbloemen bloeien, de slechtvalk huist in de steenfabriek van Fortmond en waar de grote modderkruiper een heel graafproject heeft gedwarsboomd. En we varen naar IJsseloog, een eiland vol 'vieze' bagger, maar dat rijk is aan enorme aantallen vogels.
Deze week is het team van Vroege Vogels in de Biesbosch, waar we op een eilandje slapen midden in het gebied. Vanuit de boot zien we een visarend met een gigantische vis in zijn klauwen, maar ook de zeearend, zandhommel en talloze moerasvogels passeren de revue. Vanuit ons griendhuisje horen we de roerdompen, zien we ijsvogels af en aan vliegen met een visje, en zwemmen er meerdere bevers voorbij. Dit uitgestrekte natuurgebied is de enige plek in Nederland waar er een zoetwatergetij is, en dit brengt bijzondere natuur en soorten met zich mee.
In Winterswijk ligt een oude steengroeve van dertig meter diep, die is overgenomen door de natuur. Vanaf de bodem kijk je naar 240 miljoen jaar geschiedenis. De oude aardlagen nemen je mee naar de tijd van sauriërs, voorlopers van de huidige vogels. Op dit moment brengt de grootste uil ter wereld haar jongen groot op de oude steenlagen. Rondom de groeve is te zien hoe het landschap er vroeger in Nederland veelal uitzag: kleine akkers en weilanden, vennen, koeien in de wei en stukjes bos tussen de akkers. Menno en Milouska gaan op zoek naar de steenuil, een typische vogel van dit kleinschalige boerenlandschap. In de natuurlijke beken vissen ze naar bijzondere soorten, zoals de beekprik.
Op steenworp afstand van Amsterdam ligt een ongekend natuurparadijs: het Ilperveld. Vroege Vogels vaart er twee dagen en nachten rond, op jacht naar een hermelijn, overdonderd door heel veel weidevogels, een roerdomp en baltsende bruine kiekendieven boven het riet. En we brengen 20 schapen en 35 lammetjes na een lange winter op stal weer naar de wei.
Van de beroemde zeearenden van Beleef de Lente tot baltsende brilduikers en honderden andere eenden en ganzen. Nationaal Park de Alde Feanen, het grootste aaneengesloten natuurgebied op het Friese vasteland, is een waterparadijs. Het water in het gebied wordt steeds schoner, waardoor de otter ook weer terug is. En nergens anders slapen er zoveel grutto's als hier, tenminste als het water niet te hoog staat. Om de 'koning van de weide' te zien moet het team Vroege Vogels dit keer flink aan de bak.
Het water staat hoog in de Ooijpolder. Een unieke gelegenheid voor presentatoren Menno en Willemijn om bevers te zien. Dankzij fanatieke demonstranten in de jaren 70 ligt hier een prachtig moerasbos. Vroege Vogels stapt in de kano om deze oudste ooibossen van Nederland te ontdekken. En ook het naastliggende boerenland wordt steeds mooier door een unieke samenwerking tussen boeren en natuurbeschermers. Al 46 kilometer hagen, heggen en poelen hebben 44 rode lijstsoorten als de otter, de bever en de klapekster teruggebracht in dit unieke gebied.
Wolharige mammoeten, hyena's, neushoorns, sneeuwuilen, reuzenherten en nog meer reusachtige dieren. Het team van Vroege Vogels duikt in de ijstijden. Wat leefde er toen in ons land en hoe weten we dat? Menno Bentveld en nieuwe Vroege Vogel Willemijn Veenhoven gaan op zoek naar fossiele botten, doen onderzoek ín de kiezen van muskusossen, peuteren in hyenakeutels en zoeken op plekken in het land naar de sporen die de ijstijden hebben achtergelaten.
Dit jaar stond weer bol van de memorabele momenten. In deze aflevering maken we ze nog eens mee. Milouska staat voor het eerst oog in oog met spelende dassen en ziet overdag een nachtzwaluw. Menno gaat op zoek naar kleine gruttokuikens, is getuige van een bijzonder heftig zwanengevecht en bewondert voor het eerst de bijna onzichtbare roerdomp. Ook zien we bevers, grote oeverspinnen, eikelmuizen en nog veel meer zeldzame en bijzondere natuur die Nederland rijk is.
Grote gevechten, een kakafonie aan geluid en rondvliegende hormonen, Milouska staat midden in het toernooiveld van honderden bronstige damherten. Vroege Vogels is in de Amsterdamse Waterleidingduinen, bekend van de grote aantallen damherten, maar ook waterwingebied van de stad Amsterdam. Krooneenden, vossen, konijnen en talrijke vogels voelen zich er ook prima thuis. En het is de plek waar Boudewijn de Groot de foto van een bekende lp-hoes heeft gemaakt en waar hij zelfs zijn vrouw ten huwelijk heeft gevraagd.
De Weerribben-Wieden is het grootste aaneengesloten laagveenmoeras van Noordwest-Europa. Milouska staat oog in oog met de 'luipaard onder de spinnen', namelijk de zeldzame grote oeverspin. En ook de otter is volop hier aanwezig, al laat dit beest zich zelden zien. Tijdens onze draaidagen worden we geconfronteerd met een aangereden otter, een van de vele slachtoffers dit jaar. Samen met de boswachter zorgen we ervoor dat dit roofdier bewaard wordt voor onderzoek. Verder vaart Menno door dit prachtige gebied, waar de bijzondere vegetatie een thuis biedt aan de zeer zeldzame grote vuurvlinder en talrijke libellen.
We gaan naar de Marker Wadden, Nederlands jongste natuurgebied. Vijf eilanden in het Markermeer, die het leven in dit gebied terug gaan brengen, in het water en op het land. En het lukt. Vanaf het begin van de aanleg, in 2016, wisten vogels als visdieven, bontbekplevieren en kluten de eilandengroep in groten getale te vinden en er was het eerste broedgeval van de ijseend in Nederland. De eilanden raken begroeid met moerasandijvie en riet, er zwemmen weer vissen zoals houting en pos en er zijn al twaalf verschillende soorten loopkevers geteld. Er zijn geulen en slikken en strandjes met golven. Wetenschappers van vijftien universiteiten houden alles nauwlettend in de gaten, want het is ook een ongelofelijk spannend experiment: een helemaal door mensen aangelegd natuurgebied.
Ooit werd de slingerende Hunze rechtgetrokken voor de intensieve landbouw, totdat twintig jaar geleden bij extreme regenval het water zo het Groninger Museum instroomde. De Hunze wordt nu weer een slingerende beek door een prachtig natuurgebied met bijzondere libellen, zweefvliegen en de zeearend die er vlak langs de weg broedt. Milouska springt in een kano en gaat op zoek naar witwangsterns en geoorde futen. Menno kijkt mee met de beste vogelschilder van Nederland en krijgt net geen ruzie met een eigenwijze libellenonderzoeker. Reis mee langs deze bijzondere beek.
We reizen af naar het uiterste zuiden, naar het heuvelachtige landschap van Zuid-Limburg. Een plek die niet te vergelijken is met een ander deel van Nederland, uniek door zijn heuvels en de kalk in de bodem. De ideale omgeving voor de grootste uil van Nederland, de oehoe. In de ENCI-groeve luistert Milouska naar 'de gesprekken' van het oehoepaar en we gaan de bossen in waar de laatste eikelmuizen van Nederland leven. Maar ook Maastricht zelf biedt volop natuur. Vlakbij het centrum leven tussen de stenen van de vestingmuren honderden muurhagedissen.
Vroege Vogels duikt in het water van de Zeeuwse en Zuid-Hollandse delta. Terwijl de bruinvissen ons enthousiast begeleiden, gaan we op zoek naar haaien en zeehonden. We maken kennis met de wondere wereld van de algen en verbazen ons over het rijke onderwaterleven. We zetten alles op alles om een glimp op te vangen van de zeer zeldzame kuifaalscholver.
Ooit was er hier de zoute zee met getijden en dynamiek. Nu, na de Deltawerken, een zoet meer, waar blauwalg een probleem werd: het Krammer Volkerak. Toch is dit gebied onverwacht veranderd in een heus vogelparadijs. En nu zijn er plannen om dit paradijs weer te veranderen. Verder is Vroege Vogels bij het zenderen van een jonge zeearend, we zien mantelmeeuwen die glas(!) eten en we zien hoe een nieuw type windmolen de levens redt van de zeearenden.
Na de bouw van de kering werd de Oosterschelde het grootste Nationaal Park van Nederland. Menno trekt zijn duikpak aan en gaat kijken hoe het ervoor staat met de natuur onder water. Boven water bezoekt Milouska een waar paradijs voor vogels en ziet ze waar de trek- en broedvogels hun eten vandaan halen. Overnachten doen we bovenop de toren die het landschap heeft zien veranderen: de iconische Plompe Toren.
De Maasheggen, op de grens van Brabant en Limburg, is een uitzonderlijk gebied waar dankzij die heggen volop dassen leven en het buitengewoon goed met steenuilen gaat. De Maasheggen is het oudste cultuurlandschap van Nederland en heeft sinds 2018 een Unesco-status en wij gaan ontdekken waarom. De eeuwenoude heggen zijn naast oude cultuur ook fantastische natuur. Bovendien is het de grond waar de bekendste ooievaar van Nederland voedsel zoekt voor zijn jongen. In deze aflevering begraaft Menno een jonge, dode ooievaar.
Vroege Vogels slaapt letterlijk midden in de natuur, op een onbewoond eilandje in de IJsseldelta. We worden wakker van het geluid van de zeearend, terwijl de ratten om onze tenten knagen en de kou van de nacht langzaam verdwijnt. We zijn in de IJsselvallei, tussen Deventer en Kampen, waar duizenden kievitsbloemen bloeien, de slechtvalk huist in de steenfabriek van Fortmond en waar de grote modderkruiper een heel graafproject heeft gedwarsboomd. En we varen naar IJsseloog, een eiland vol 'vieze' bagger, maar dat rijk is aan enorme aantallen vogels.
De zeldzame knoflookpad komt pas in de schemering uit het zand naar boven. Het is dus een waanzinnige bijzonderheid dat Vroege Vogels hem kon horen en zien in de Hatertse en Overasseltse vennen. Met maar liefst 28 vennen is De Hatertse en Overasseltse vennen bij Nijmegen een uniek natuurgebied. In de zandige rivierduinen naast het ven leven dassen in een burcht van vele honderden jaren oud. Ook de schuwe das proberen we vast te leggen. Ver voor zonsopgang wachten we hem op bij zijn burcht. Er wordt een klein feestje gevierd als de das zich eindelijk laat zien. Even verderop springen jonge sprinkhaantjes met de meest bijzondere naam van Nederland, de wrattenbijter, door het veld.
15.000 smienten en de zwarte ibis - een onverwachte vondst, midden in het groene hart van de Randstad. Vroege Vogels' Menno en Milouska duiken onder in de Nieuwkoopse Plassen, een onberekenbaar en belangrijk veengebied! Daar wordt met CSI-achtige methoden onderzocht hoe het met de otters gaat, welke vissen er zwemmen, waar woelmuizen leven, waarom trilveen verdwijnt en hoe het zeldzame schorpioenmosje van de ondergang gered kan worden. Deze methoden geven nieuwe inzichten en maken ontwikkelingen zichtbaar maken die tot nu toe voor ons verborgen bleven. In de Nieuwkoopse plassen drijft van alles onder water dat je van bovenaf niet kunt zien - daardoor slaan Milouska Meulens en de cameraploeg bijna overboord.
In de kop van Drenthe ligt een spiksplinternieuw natuurgebied: De Onlanden. Het is aangelegd als wateropslag in tijden van nood, om te zorgen dat de Groningse voeten droog blijven. Maar het gebied heeft zich in een mum van tijd ontwikkeld tot een natuurparadijs. Voor het eerst in de geschiedenis van Vroege Vogels TV is het gelukt om roerdompen te filmen. En ook de kiekendieven, zeearenden en ganzen vliegen je om de oren. In het water zwemmen ottermoeders met hun kleintjes.
Vroege Vogels ontdekt de groene parels van de voormalige Brabantse textielstad Tilburg. Met Schotse Hooglanders middenin een woonwijk, zeldzame varens in de haven, exotische eekhoorns in het bos en lieveheersbeestjes in de klimop. We gaan op pad met de grootste plantenzadenverzamelaar van ons land en ruimen afval met een tienjarige milieubeschermer. Verder zien we hoe een bewoonster ambassadeur is geworden van de laatste stukjes heide van Tilburg en wat het met je doet als je veertig jaar lang de vogels bestudeert in een stadspark in de kruikenstad.
In de ruige duinen van Zuid-Kennemerland sta je oog in oog met indrukwekkende hooglanders en koniks. Door sleuven in de duinenrij stuiven zout en zand het gebied in en verandert het landschap van dit gebied continu. Terwijl Menno getuige is van het imposante geburl van de damherten, dwaalt Milouska over oude buitenplaatsen met wonderschone moshellingen. We tellen de vogels die naar warme oorden vertrekken en we zien in de duinen de restanten van de Tweede Wereldoorlog.
In de herfst is de polder van Botshol, net onder Amsterdam, een vogelwalhalla. In het moeras zoeken zeldzame watersnippen naar eten en baardmannetjes verstoppen zich in het wuivende riet. Terwijl Menno de aalscholvers achterna reist naar het centrum van Amsterdam, helpt Milouska met de aanleg van een nieuw moeras in een van de laagste polders van Nederland. Maar het water van Botshol is te troebel. Is de exotische Amerikaanse rivierkreeft de schuldige?
Rondom Radio Kootwijk op de Veluwe is de edelhertenbronst in volle gang. Met unieke beelden van een dodelijk gevecht tussen het dominante hert en zijn gevaarlijke uitdager. Milouska krijgt een kijkje in het leven van twee jonge wespendieven en vanuit het historische zendgebouw ziet Menno het uitgestrekte Kootwijkerzand, een soort Sahara in Nederland. We onderzoeken de zuurgraad in de bodem, met een verontrustend resultaat. Verder zorgen wilde zwijnen voor flink wat overlast in het dorp.
Vroege Vogels ontdekt het immense Drents-Friese Wold, met z'n majestueuze Spaanse sayaguesa's, met korstmossen op Drentse hunebedden en met de laatste heidevogels van dit vogelseizoen. Verder holt Menno achter de korstmosrenspin aan, staat Milouska oog in oog met een bunzing, struikelen we over paddenstoelen, botsen we tegen een weidemierbult aan en proberen we erachter te komen hoe de Drentse geschiedenis van schapen en paupers het landschap heeft gevormd.
Verborgen tussen de bomen in de Flevopolder ligt een oud laboratorium, waar havens, sluizen en dammen uit de hele wereld zijn nagebouwd. Nu is dit spectaculaire gebied overwoekerd door de natuur en is het het domein van heel veel soorten roofvogels. En we vinden er duizenden bijzondere paddenstoelen. Een bijzondere Vroege Vogels dus waarin Menno door de haven van Libië dwaalt en Milouska de giftigste paddenstoel van Nederland vindt.
Vroege Vogels ontdekt in het Drentse Dwingelderveld de enige gifslang van ons land: de adder. Het gigantische stille, natte heidegebied is nu thuishaven van de kraanvogel, de levendbarende hagedis en tientallen soorten loopkevers. Eeuwenlang een landschap van boeren, maar sinds kort pas volledig van de natuur. Een aflevering met oeroude sporen in het landschap, met wilde bijen, de mooiste algen ter wereld, de bonte vliegenvanger en natuurlijk Drentse heideschapen.
Het Vroege Vogels team is in Gaasterland, in het zuidwesten van Friesland. Bij Friesland denk je aan skûtsjesilen, vlakke weilanden, koeien, meren, en natuurlijk de Elfstedentocht. Maar in Gaasterland vind je zachte glooiingen, zandgronden, veel dassenburchten en uitgestrekte loofbossen. Het golvende landschap doet je denken aan de Veluwe of Limburg, totdat je op de rand van de kliffen staat en uitkijkt over de Friese IJsselmeerkusten. Milouska en Menno verkennen de oude, prachtige loofbossen, kliffen en heuvels in het gebied. Ze staan oog in oog met de das, zien libellen in wording, en ook de vogels laten zich volop zien en horen.
De omgeving van Fort Pannerden en de Millingerwaard staat centraal. Deze grensplek in Oost-Nederland is al honderden jaren allesbepalend in onze Hollandse delta. Hier dendert het rivierwater uit de Alpen ons land in en wordt het verdeeld tussen de Rijn en de Waal. De afgelopen weken heeft het hoge water in dit rivierlandschap vrij spel gehad. Hoe gaat het met de bevers en otters, waarvan de burchten onder water liepen? Rondom het fort is het een paradijs voor putters en fazanten. Ondertussen tonen de camera's ook bijzondere beelden van een dode ree. Dag en nacht wordt gevolgd welke beesten naar de ree gaan. Wie likt eraan, wie at ervan en het grote mysterie: wie ging er met de kop van het beest vandoor? Ook uitgebreid aandacht voor de bijzondere kevers die het Alpenwater met zich meebrengt.
Hebben kitesurfers invloed op de rust van vogels in natuurgebied Slikken van Voorne/Hinderplaat? Een aantal soorten blijft namelijk achter bij wat er verwacht zou mogen worden. Om erachter te komen waardoor dit komt, is een onderzoek gestart. Naast verstoring van rust wordt gekeken of er voldoende voedsel in de bodem zit. Afhankelijk van de resultaten wordt besloten of kitesurfen bij het Maasvlaktestrand en het strand bij Oostvoorne toegestaan blijft. * Springstaarten zijn met het blote oog vrijwel niet te zien, maar ze zijn met veel en ze zitten overal. De kleine diertjes danken hun naam aan de springvork: een achterlijf dat ze kunnen krommen en waarmee ze kunnen springen. In Zuid-Limburg is net een nieuwe soort ontdekt. * Iedere week laat de rubriek Zelf Geschoten weer zien wat een bijzondere filmpjes er in de natuur worden gemaakt door natuurliefhebbers. Daarom laten we in deze aflevering de allermooiste filmpjes van het jaar nog een keer zien. Wat is jouw favoriet? Breng je stem uit op onze website.
Hoe reageren wisenten op mensen. Daar weten we eigenlijk heel weinig van. In Polen waar de dieren vandaan komen leven ze in grote gebieden waar ze vrijwel geen mens tegenkomen. Maar hier in de Kennemerduinen komen ze voortdurend wandelaars, fietsers of ruiters tegen. Levert dat geen gevaarlijke situaties op? * Apothekers in de zestiende en zeventiende eeuw tot ver in de twintigste eeuw baseerden hun recepten op planten, kruiden, specerijen en dierlijke stoffen. Om bij de bereiding geen fouten te maken, was de apotheker verplicht om een zogenaamde simpliciaverzameling aan te houden. Meestal bewaard in een speciale kast met laadjes en vakjes waarin voorbeelden lagen van de te mengen stoffen. Van die kasten zijn nog enkele exemplaren met inhoud bewaard gebleven. Wat voor bijzondere planten en dierenresten zaten daarin? * Grote groepen ganzen en eenden tellen is niet eenvoudig. Daarom gaan 25 vogelaars op praktijkcursus in het Lauwersmeer.
In veel natuurgebieden zitten de paarden en runderen momenteel vol met klissen in hun vacht. Grootste 'boosdoener'is de grote klis. De plant is voor zijn verspreiding afhankelijk van deze grote zoogdieren. * De foto's die Wout Berger in 1992 van 120 vervuilde plekken nam, zien er soms bedrieglijk mooi uit. Nu, na 25 jaar, keert hij ernaar terug en legt de gesaneerde landschappen vast die soms dramatisch zijn veranderd. * De nieuwste vinding op het gebied van radartechnieken, de Robin Radar, maakt het mogelijk om vogelbewegingen in drie dimensies te laten zien. Milouska ziet hoe dat enorm helpt bij de bouw van windmolens, hoogspanningsmasten of bij de veiligheid rond vliegvelden.
Hij lijkt op een slang maar het is een hagedis: de hazelworm doet het goed op de Limburgse Meinweg. * Wilsterflappen is het woord voor een traditionele manier om de vogel de goudplevier te vangen. Het gebeurt nog net als vroeger: met een net. Alleen werden de vogels toen opgegeten en tegenwoordig geringd. * Exact tien jaar na zijn overlijden verschijnt deze week de langverwachte biografie van Jan Wolkers. Wolkers-biograaf Onno Blom laat in Oegstgeest de plekken en bomen zien waarop Jan Wolkers veel boeken en schilderijen heeft gebaseerd.
De geheimzinnige hazelworm is een pootloze hagedis, maar lijkt een slang. Menno gaat op zoek naar het beest in de Limburgse Meinweg en onderzoekt waar hij het liefst zit en wat zijn prooien zijn. * Via unieke beelden zien we wat de grauwe klauwier zijn jongen voert. De op Zorro lijkende zangvogel broedt in het Drentse Bargerveen, maar gaat de laatste tijd flink achteruit. * Oude gebouwen waarin veel vleermuizensoorten huisden zijn gesloopt voor de aanleg van een nieuwe weg. In plaats daarvan is er bij Enschede een nieuwe toren ontworpen, met speciale aanpassingen voor verschillende soorten vleermuizen: de 'vrijhangers' en de 'tussenkruipers'.
Tijdens de opnames van Vroege Vogels ontdekken twee slakkenexperts een slak waarvan iedereen dacht dat die in Nederland niet meer voorkomt: de eeltslak. Een onooglijk klein slakje dat op de rode lijst, de lijst met bedreigde diersoorten in Nederland, staat. Maar of het daarmee ook een zeldzaam slakje is, is maar helemaal de vraag. Het kan ook wel eens zo zijn dat we met z'n allen gewoon nooit goed zoeken. * Dat gebeurt niet vaak: vijftig jonge uilen die op hetzelfde moment worden losgelaten. Een vogelopvang in Friesland barst op dit moment uit zijn voegen met maar liefst vijftig uilenjongen. De kleine kerkuilen, ransuilen en bosuilen zijn klaar om uit te vliegen. * Honderden oeverzwaluwen doen zich momenteel tegoed aan de muggenzwermen op de Marker Wadden, de nieuw aangelegde natuurgebieden in het Markermeer. Zo kunnen de vogels straks weldoorvoed naar Afrika trekken.
Dramatische beelden vanaf Ameland, waar de scholekster nauwelijks standhoudt. Grootste huiszwaluw-specialist van Nederland (Henk Meeuwsen) fietst met Menno om huiszwaluwnesten te controleren. Om te voorkomen dat Het bijzondere waddeneiland Griend verdwijnt zijn daar het afgelopen jaar mosselriffen en schelpenruggen aangelegd. Zo kan Griend wel een beetje wandelen maar ook de voedsel-plaats van 100-duizenden vogels blijven. En een nieuwe rubriek: waarin de Rotterdamse biologiestudenten (en een-eiige tweeling) Kevin en Marvin in Amsterdam dieren gaan zoeken. Met nu al prachtige natuurbeelden uit de film 'de wilde stad'.
Menno gaat in deze zomerspecial op bivak op Park Vliegbasis Soesterberg. Vanuit verlaten schuttersputjes tuurt hij naar de veldleeuwerik in het grasland naast de lege landingsbaan, tijgert hij door het zand om spinnendoders te bestuderen en gaat hij op dropping in de nacht om vossen, dassen en reeën te betrappen.
Vroege Vogels kampeert in de Biesbosch. En dat wordt afzien tussen de muggen en zomerse stortbuien. Verder betrapt de verborgen camera dieren en zie je een nachtelijke zoektocht naar de bever, een ode aan bijzondere slakjes en verkenningstochten over het water. Let daarbij vooral op hoe Milouska aan boord gaat! En drie jonge visarenden staan op het punt van uitvliegen.
Met: In de Wieden zit een vogelkolonie die wat diversiteit betreft z'n gelijke in Europa niet kent: purperreigers, blauwe reigers, grote zilverreigers, kwakken, koereigers, lepelaars, aalscholvers en zelfs heilige ibissen broeden daar vreedzaam naast elkaar. En dat allemaal op een halve hectare, onder de rook van Steenwijk. * Natuurbeheerders hebben een nieuwe manier om heel precies weidevogels, maar ook herten, zwijnen en adders te inventariseren: ze zetten een natuurdrone in die de dieren vliegend opspoort met infrarood-licht. * De ENCI-groeve in de Sint-Pietersberg in Maastricht is eindelijk open voor publiek. Als je afdaalt langs het nieuwe wandelpad ga je duizenden jaren terug in de geschiedenis. Klauter je weer omhoog, dan word je getrakteerd op een spectaculair en on-Hollands uitzicht over de Maas. Als je geluk hebt, zie je daar de imposante oehoe in zijn nest tegen de steile wand. * In de vogelzangcursus 'Wat hoor ik?' deze week de groenling.
Met: Het oerbos in een snelkookpan; dat is zo'n beetje het principe van een tiny forest: een piepklein bos ter grootte van een tennisbaan, maar dertig keer dichter begroeid en honderd keer biodiverser dan een traditioneel bos. Een uitkomst voor plant, dier en mens in een klein landje als het onze. Er zijn al verschillende tiny forests in Nederland. Vroege Vogels bewondert het minibos in Zaandam. * De tureluur is de slimste weidevogel. Hij spreidt op alle fronten de risico's, is niet zo kieskeurig en daardoor gaat het met deze vogel stukken beter dan bijvoorbeeld met de grutto en de scholekster. Wim Tijsen ringt al meer dan twintig jaar tureluurs en kent 'zijn' vogels allemaal persoonlijk. * Nooit was het mogelijk larven te vinden van de rivierprik. Tot nu, want biologen hebben een soort liftje ontwikkeld waarmee je die larven omhoog kunt halen. Zo komen we weer een stap dichter bij het ontrafelen van het leven van de wonderlijke rivierprik, het beest dat lijkt op een paling, maar dat geen vis is. * In de vogelzangcursus 'Wat hoor ik?' deze week de vink.
Dankzij een strategisch opgestelde kijkhut is de aalscholverkolonie in het Naardermeer van wel héél dichtbij te bespieden. Je zit bijna ín de nesten. Daar praat Menno met 'mister aalscholver' Mennobart van Eerden over deze indrukwekkende watervogels, die momenteel af en aan vliegen met verse vis voor hun jonge kroost. Van de 641 soorten wantsen ' insectjes met een zuigsnuit ' moeten nog 86 soorten in kaart worden gebracht; dan is de Nederlandse wantsenatlas compleet. Milouska maakt een begin en leert midden op de hei van wantsenonderzoeker Vincent Kalkman een viooltjeswants van een kromsprietwants te onderscheiden. In de vogelzangcursus 'Wat hoor ik?' deze week: de pimpelmees.
Met: De bultrug die de laatste weken voor de Nederlandse kust wordt gezien, is geen ziek exemplaar maar een jonge walvis, op zoek naar nieuw territorium. Zijn de grote walvissen terug in de Noordzee? Menno Bentveld praat erover met marien bioloog Mardik Leopold. * Milouska is in het Amsterdamse park Frankendael, waar Beleef de Lente dit jaar camera's heeft gericht op een nest blauwe reigers. Amsterdam is een echte reigerstad: tien procent van alle Nederlandse blauwe reigers woont in onze hoofdstad. * Verder aandacht voor 'Een koninklijk paradijs', de prachtige tentoonstelling in het Dordrechts Museum over het werk van vogelschilder Aert Schouman.
